Het ondernemersvertrouwen in Nederland blijft dalen. Voor het dertiende kwartaal op rij beoordelen ondernemers hun vooruitzichten negatief. Met een score van -5,4 in het eerste kwartaal van 2025 is het vertrouwen verder afgenomen ten opzichte van -3,2 in het vierde kwartaal van 2024. Deze ontwikkeling markeert de eerste duidelijke daling sinds eind 2023. Opvallend is dat slechts één sector, de zakelijke dienstverlening, nog een licht positieve stemming laat zien. In vrijwel alle andere sectoren zakte het vertrouwen verder weg, met de grootste negatieve uitschieters in de landbouw, bosbouw en visserij en de horeca.
Negatief ondernemersvertrouwen in bijna alle sectoren
Het feit dat het ondernemersvertrouwen voor het dertiende achtereenvolgende kwartaal negatief is, bevestigt een aanhoudende trend van onzekerheid en voorzichtigheid. Alleen de zakelijke dienstverlening noteert een licht positieve score. Bij twee andere bedrijfstakken verbeterde het ondernemersvertrouwen, in de industrie bleef het cijfer nagenoeg gelijk, maar in elf sectoren verslechterde het sentiment. Vooral landbouw, bosbouw en visserij en de horeca hebben te maken met een hardnekkig negatieve stemming.
Positieve signalen uit vierde kwartaal 2024
Hoewel het algemene vertrouwen in het eerste kwartaal van 2025 daalde, waren de resultaten over het vierde kwartaal van 2024 per saldo positief op een aantal belangrijke punten:
- Omzet en orderontvangst: Ondernemers waren het meest positief over de ontwikkeling van de omzet en de orderontvangst. Dit suggereert dat, ondanks de toenemende economische onzekerheid, er tot eind 2024 nog vraag naar producten en diensten bestond.
- Winstgevendheid en concurrentiepositie: Ook de winstgevendheid en de concurrentiepositie op de Nederlandse markt werden gemiddeld genomen positief beoordeeld.
- Personeelssterkte neutraal: Over de personeelssterkte heerst per saldo een neutraal beeld. Op sectorniveau zijn er echter duidelijke verschillen tussen bedrijven die personeelstekorten rapporteren en bedrijven die juist op personeelskosten willen besparen.
- Orderpositie net negatief: De orderpositie is de enige indicator waar ondernemers over het vierde kwartaal van 2024 licht negatief over oordelen. Dit kan wijzen op onzekerheid over toekomstige opdrachten.
Verwachtingen voor het eerste kwartaal 2025
Voor de komende drie maanden is het beeld gemengd:
- Positieve verwachtingen: Ondernemers verwachten een stijging van de verkoopprijzen, personeelssterkte, investeringen, orderontvangst en inkooporders. Dit kan betekenen dat bedrijven kostenstijgingen willen doorberekenen en kansen zien om te blijven groeien of vernieuwen.
- Omzetverwachting negatief: Ondanks het positieve sentiment over prijzen en orders zijn ondernemers per saldo negatief over hun omzet in het eerste kwartaal. Dit kan erop wijzen dat ze rekening houden met meer voorzichtige klanten en stijgende kosten die de marges onder druk zetten.
- Winstgevendheid en investeringen in perspectief: Vergeleken met een jaar geleden zijn ondernemers iets minder optimistisch over hun winstgevendheid in de komende drie maanden. Desondanks zijn ze wél positiever over hun investeringen voor het lopende jaar, wat aangeeft dat zij bereid zijn te blijven investeren in innovatie en capaciteitsuitbreiding.
Tekort aan arbeidskrachten blijft belangrijkste belemmering
Ruim 36 procent van de ondernemers noemt het tekort aan arbeidskrachten nog altijd de grootste uitdaging voor de continuïteit en groei van hun bedrijfsvoering. Het is hiermee de meest genoemde belemmering, al is het tekort in sommige sectoren iets minder nijpend dan een jaar geleden. Daarnaast meldt meer dan 10 procent van de ondernemers te kampen met financiële beperkingen. Dit is het hoogste aandeel sinds januari 2016 en zou kunnen samenhangen met stijgende rentelasten en onzekerheid over toekomstige financieringsmogelijkheden.
De Conjunctuurenquête Nederland voor het eerste kwartaal van 2025 laat zien dat ondernemers zich zorgen maken over de algemene economische vooruitzichten. Het ondernemersvertrouwen staat voor het dertiende kwartaal op rij in de min, met name door negatieve vooruitzichten in tal van bedrijfstakken. Toch laten de cijfers over het vierde kwartaal van 2024 zien dat er recentelijk nog sprake was van groei in omzet, orderontvangst en winstgevendheid.
Voor de nabije toekomst verwachten ondernemers overwegend hogere verkoopprijzen, investeringen en orderontvangsten, maar de algehele omzet blijft een punt van zorg. Daarnaast belemmert een hardnekkig tekort aan arbeidskrachten de groei en nemen financiële uitdagingen toe, waardoor sommige bedrijven voorzichtiger lijken te worden in hun plannen. Ondanks de aanhoudende onzekerheid en het negatieve sentiment op veel fronten, geeft het positieve investeringssentiment aan dat ondernemers op zoek blijven naar nieuwe kansen. De komende kwartalen zullen uitwijzen of deze investeringsbereidheid voldoende is om het tij te keren en het ondernemersvertrouwen weer te doen stijgen.
